Doelstellingen Workshop Abbass

1. herkennen van diverse vormen van afweer en van angstregulatie
2. herkennen van eigen neigingen om 'cognitief' te gaan werken met de patiënt
3. herkennen van thema's die in de relatie met de arts aangekaart kunnen of moeten worden

ad 1.

M.b.t. de afweer wordt onderscheid gemaakt tussen de tactische afweer en de meer formele afweer (ook wel: karakterafweer genoemd). De laatste zijn meer in de persoon verankerd, meer vanzelfsprekend; de eerste zijn meer ad hoc en meer herkenbaar als je erop wijst.

M.b.t. de angstregulatie wordt onderscheid gemaakt tussen (gewenste) regulatie middels de gestreepte spieren, de (ongewenste, tot somatisatie leidende) regulatie middels gladde spieren en de falende regulatie middels cognitieve en perceptieve disrupties. Hier wordt specifiek aandacht besteed aan techniek om de angstregulatie naar het eerste type te coachen.

ad 2.

Hier gaat het om een neiging van de arts om de patiënt als competente persoon aan te spreken: kan de patiënt een situatie op een andere manier interpreteren, en dus op een andere manier gaan voelen, dan op de manier die hij nu presenteert? Kan de patiënt zorgen dat hij anders met een situatie omgaat, het anders aanpakt?

Juist bij zwaardere problematiek bevinden we ons buiten het domein van competentie van de patiënt, en dus zullen dit soort vragen bij de patiënt eerder een gevoel van falen bevestigen, dan dat ze hem stimuleren om iets anders te gaan zien/aanpakken/ervaren/interpreteren. Juist dan is het zinvol om meer experientieel te werken, dwz te erkennen wat de patiënt ervaart, en die ervaring zelf niet te betwisten ("u voelt zich afgewezen; dat is een zeer pijnlijke ervaring; wat ervaart u precies? waar merkt u dat aan? wanneer is dat vooral heel sterk bij u aanwezig?")

ad 3

Het herkennen van dingen die de patiënt in de actuele interactie met de arts doet, is doorgaans buiten de focus van de arts. Huisartsen zijn getraind om te luisteren naar verhalen over situaties, en niet om die verhalen te herkennen in de situatie binnen het consult zelf. Toch gebeurt zoiets, wanneer bijvoorbeeld de patiënt zegt: "soms denk ik: was mijn suïcidepoging van destijds maar gelukt". Een dergelijke uitspraak zegt iets over het vertrouwen dat de patiënt in zichzelf heeft, maar ook over het (geringe) vertrouwen dat hij in de arts heeft, althans op dat moment. Als de arts dit niet onderschept ("wat zeg je nou: je hebt dus weinig vertrouwen in dit gesprek?"), dan bevestigt hij stilzwijgend dat het misschien inderdaad beter was geweest als de ts destijds was gelukt.

Het kan dus hier gaan om vertrouwensthema's, maar ook om vormen van kritiek op de arts, of juist waardering. Hier kan de arts op relatie-niveau reageren, maar ook inhoudelijk. Het relatie-thema mag niet gemist worden.

voorbeelden:

pt: "u begrijpt niet wat ik bedoel"
arts:
(relationeel:)"wat vindt u dan van mij?"
(inhoudelijk) "wat begrijp ik dan niet?"

pt:"ik ben blij dat u naar mij luistert"
arts:
(relationeel): "wat doe ik dat zo prettig is voor u?"
(inhoudelijk): "jaja, daar zijn we voor"