Goede behandeling van de snel groeiende groep oude en zeer oude hypertensiepatiënten, dus zonder klachten van de medicatie, met behoud van kwaliteit van leven en een bloeddruk stabiel op streefwaarde, is niet eenvoudig. Interfererende co-medicatie, valneiging, verminderde cognitie, risico op overdosering door verminderde nierfunctie zijn allemaal bekende struikelblokken. Ook zijn schijnbaar tegenstrijdige studieresultaten niet behulpzaam voor eenduidige protocollaire benadering; in recente bevolkingsstudies hebben ouderen met lagere bloeddrukken meer cardiovasculaire sterfte dan degenen met de hoogste bloeddrukken. Maar in de eerste gerandomiseerde studie bij patiënten ouder dan 80 jaar (HYVET, 2008) was dat andersom, net zoals bij hypertensiepatiënten van middelbare en jongere leeftijd.

De SPRINT studie uit 2015 leerde ons dat agressieve behandeling van hypertensie een belangrijke vermindering in sterfte en beroerte geeft, maar er is terechte twijfel over de generaliseerbaarheid van deze resultaten naar de meest kwetsbare oudere patiënten.

Inbreng van de biologische leeftijd, geoperationaliseerd als het begrip kwetsbaarheid, geeft een opening in deze patstelling; krachtige bloeddrukbehandeling bij kwetsbare ouderen kan schaden in de zin van cognitieverlies, elektrolytverstoringen en syncope, en geeft bij fitte 80-jarigen juist aanzienlijke vermindering van sterfte en cardiovasculaire ziekte. Het is dus belangrijk bij de beslissing ouderen te behandelen voor hoge bloeddruk om terdege rekening te houden met de mate van kwetsbaarheid.

In deze cursus worden aan de hand van de nieuwste gegevens de huidige richtlijnen voor bloeddrukbehandeling bij ouderen en zeer ouderen besproken, met extra aandacht voor behandeldrempels, de kwestie van de zeer lage diastolische druk, medicatiekeuze, en enkele opmerkingen over cholesterol en preventie met aspirine. Ik probeer steeds een kwetsbare én een fitte patiënt met hoge bloeddruk voor ogen te houden, in een spreekkamer of thuis. Deze cursus probeert enkele waypoints te geven voor de specialist ouderengeneeskunde, de huisarts en de praktijkondersteuner om een begaanbare route te vinden tussen richtlijnen en de wiebelende hangbrug van het gezond verstand.

Na het volgen van deze cursus:

• kunt u de voor- en nadelen benoemen van behandeling van hypertensie bij ouderen en zeer ouden.
• kunt u de relatie van kwetsbaarheid en sterfte aan hart- en vaatziekten bij hoge en lage bloeddruk beschrijven.
• kunt u met verschillende eenvoudige spreekkamermethoden kwetsbaarheid vaststellen.
• bent u op de hoogte van de aanbevolen behandel- en streefwaarden voor de oudere hypertensiepatiënt.
• kunt u het probleem ‘orthostase’, zowel in epidemiologische zin als risicofactor voor verhoogde sterfte, maar ook als bijwerking van de therapie verklaren en hanteren.
• kunt u het nut van de novo behandeling van lipidenafwijkingen bij de alleroudsten, het stoppen van eerder ingestelde statinebehandeling en de situatie rond preventieve behandeling met aspirine omschrijven.
• kunt u het probleem van de te lage diastolische bloeddruk als risicofactor voor verhoogde cardiale sterfte aan de hand van pathofysiologische overwegingen en recent observationeel onderzoek illustreren.
• bent u op de hoogte van specifieke bloeddrukverlagende farmacotherapie voor ouderen.

Deze cursus bestaat uit twee modules en een eindtoets.