Volgens formele WHO gegevens verdrinken er jaarlijks ruim 350.000 mensen, waarvan ongeveer 90% in ontwikkelingslanden. Volgens schattingen is het werkelijke aantal echter 3 – 10 maal hoger, bijvoorbeeld omdat slachtoffers van overstromingen en gezonken schepen niet worden meegeteld. In Nederland is het aantal dodelijke drenkelingen gestabiliseerd rond 350 per jaar; waarschijnlijk wordt ongeveer een zelfde aantal jaarlijks op de Nederlandse Spoedeisende hulp afdelingen gezien. Risicogroepen, -locaties en -factoren zijn de laatste jaren beter in kaart gebracht maar een betrouwbaar totaaloverzicht is nog steeds niet verworven.

Het verdrinkingsproces verloopt iedere keer anders waarbij verschillende, vaak ongebruikelijke, pathofysiologische mechanismen een rol kunnen spelen.  Bij te water raken (immersie) kan sprake zijn van oppervlakkige en diepe onderkoeling met effecten op circulatie, respiratie en spieren. Bij onder water raken (submersie) kan sprake zijn van angst om te verdrinken, duikrespons, autonoom conflict, reflexen van de bovenste luchtwegen, aspiratie en inslikken van water en elektrolytveranderingen. Uiteindelijk is echter zuurstofgebrek de doodsoorzaak. Omdat iedere verdrinking anders verloopt is het lastig om op de locatie van de verdrinking een prognose in te schatten.

Reanimatie bij verdrinking dient anders uitgevoerd te worden dan bij een primaire hartstilstand. Bij de meeste drenkelingen is een gezond hart door hypoxie tot stilstand gekomen na een periode van bradycardie. Ventrikelfibrillatie treedt in minder dan 10% van alle verdrinkingen op. Zeker bij kinderen kan hypoxie leiden tot ernstige neurologische schade, waarbij het gezonde hart het mogelijk maakt dat kinderen vele jaren in vegetatieve toestand overleven. Het is daarom van groot belang dat de meeste aandacht dient te liggen bij een zo snel mogelijke redding en opheffen van de hypoxie, en de minste aandacht bij het defibrilleren.

Joost Bierens combineert wetenschappelijke, onderwijskundige en adviserende activiteiten op het gebied van waterveiligheid met klinische werkzaamheden als anesthesioloog. Hij is lid van verschillende Nederlandse en internationale organisaties die betrokken zijn bij dit thema en auteur van ongeveer 100 hoofdstukken en wetenschappelijke publicaties. In 2015 verscheen onder zijn eindredactie de tweede druk van het boek Drowning, wat beschouwd wordt als een internationaal standaardwerk gezien de omvang (1300 pagina’s) en het aantal van 220 experts dat meeschreef.  Daarnaast is hij visiting professor bij de Research Group Emergency and Disaster Medicine van de VU Brussel en thesis coördinator van de European Master Disaster Medicine.

Spreker: Prof. Dr. J.J.L.M. (Joost) Bierens, Onderzoeksgroep Urgentiegeneeskunde en Rampengeneeskunde Vrije Universiteit Brussel