Inhoud en opbouw van de leergang

Module 1: ziekte en gezondheid

Begrippen als ziekte en gezondheid zijn aan verandering onderhevig. Deze veranderingen kunnen samenhangen met een veranderend mensbeeld, maar ook door een andere organisatie van de zorg en de spelers op de zorgmarkt. Wat verwacht de maatschappij eigenlijk van de gezondheidszorg? Hoe komt onze idee van ziek en gezond tot stand? Deze eerste twee modules geven u een basaal overzicht van de historie van ziekte en gezondheid en de geneeskunde in het algemeen, de structuur van de leergang en het soort problemen daarbinnen, het belangrijke lichaam-geest debat en de consequenties van het denken daarover voor de gezondheidszorg.

Leerdoelen module 1

1. Kennismaken
2. Overzicht over het programma
3. Kort historisch overzicht van (filosofie van) de geneeskunde
4. De verhoudingen tussen filosofie en gezondheidszorg
5. Het onderscheid tussen verschillende soorten puzzels
6. Het lichaam-geest debat en de implicaties daarvan voor de moderne geneeskunde

Module 2 – De doelen van de geneeskunde

In deze module wordt gefocust op de doelen van de geneeskunde en de gezondheidszorg in het algemeen. Wat zijn die doelen? Worden ze gehaald? Wat zegt de moderne focus op preventie eigenlijk over hoe we onszelf zien? Wat zijn de oorzaken en gevolgen van de medicalisering van de samenleving? En hoe ziet de toekomst van de geneeskunde en de gezondheidszorg eruit?

Aandacht voor het denken van o.a. Iwan Illich, Michel Foucault en Thomas Szasz en Nikolas Rose.

Leerdoelen module 2:

1. Inzicht in de verandering in de doelen van de geneeskunde door de eeuwen heen.
2. Inzicht in het ontstaan van medicalisering en de implicaties ervan; het ontstaan van biopolitiek.
3. Concretisering van geschetste thematiek.

Module 3 - Marktwerking in de gezondheidszorg: zorgorganisatie, en alternatieve benaderingen

In deze module wordt de introductie van het marktdenken in onze maatschappij en in de gezondheidszorg geanalyseerd? Wat zijn de wijsgerige uitgangspunten? En opnieuw: wat voor mensopvatting schuilt erachter de gemaakte keuzes? Wat zijn alternatieve opvattingen en wat is hun waarde? Daarnaast wordt een begin gemaakt met het onderwerp ‘moreel beraad’ als instrument in de gezondheidszorg.

Leerdoelen module 3:

1. Kennis van de onderliggende aannames bij de organisatie van de zorg
2. Kennis van het neoliberalisme als onderlegger voor de moderne zorgorganisatie.
3. Kennis van gezondheidszorgsystemen (health systems)
4. Introductie en opzet van het instrument ‘Moreel Beraad’ in de gezondheidszorg

Module 4 – Over moreel beraad en toegepaste ethiek

Ethische kwesties zijn in de gezondheidszorg aan de orde van de dag en gezien de ontwikkelingen zoals geschetst in de eerste drie modules zijn ze actueler dan ooit. Hoe kunnen vraagstukken in de gezondheidszorg het best worden benaderd? Hoe organiseer je een betekenisvolle reflectie op actuele ethische vraagstukken? Deze slotmodule zoomt verder in op de filosofische competentie van het ‘moreel beraad’, zoals opgestart in module 3. Daarnaast aandacht voor praktische ethische dilemma’s en het begrip ‘kwaliteit van leven’. Veel filosofen hebben zich in de loop der millenia verdiept in de ‘condition humaine’, en veel daarvan is ook nu nog van waarde voor de moderne gezondheidszorg. O.a. aandacht voor het denken Schopenhauer, Nietzsche, Kierkegaard en Levinas en hun betekenis voor de moderne gezondheidszorg.

Leerdoelen module 4:

1. Inzicht in de competenties voor het organiseren van een moreel beraad.
2. Het gebruik van een moreel beraad als instrument voor de praktijk
3. Kwaliteit van zorg, een ethisch discours voor morele dilemma’s